فرزند پروری
تضمین سلامت و ایمنی کودکان، آماده سازی کودکان برای زندگی به عنوان بزرگسال، و انتقال ارزش های فرهنگی به نسل های بعد از اهداف اصلی شیوه های فرزند پروری در سراسر جهان است.
فرزند پروری یا Parenting از مهمترین و چالش برانگیزترین و در عین حال لذت بخش ترین مهارت هائی است که والدین باید قبل از فرزندآوری به آن توجه داشته باشند. اگر چه ممکن است هر فرد تعریف متفاوتی از فرزند پروری داشته باشد که گاها براساس تجربیات و بدون پشتوانه علمی بیان می شود اما به طور کلی در تعریف این موضوع می توان گفت فرزند پروری مجموعه ای از روشهائی است که والدین برای پرورش کودکان خود به کار می گیرند و فرآیندی است که فرزند شما را از سنین کودکی برای رشد استقلال فردی در بزرگسالی آماده می کند.
والدین با به کارگیری روشهای متفاوت، در ارضای نیازها، یادگیری، رفتار و عملکرد، طرز تفکر، مواجهه اجتماعی، ارتباطات و به طور کلی تربیت فرزند نقش دارند. همانطور که شما به عنوان والدین متعهد فرزندان خود را پرورش داده و محافظت و راهنمایی می کنید ، کارهای زیادی وجود دارد که با رشد فرزندتان می توانید برای تربیت و بهبود کیفیت زندگی او انجام دهید.
این مهارت به شما کمک می‌کند در هر مرحله از زندگی فرزندتان درباره رشد، تربیت مثبت، ایمنی و سلامت او بیشتر بدانید. فرزند پروری دوره تحصیلی نیست؛ برنامه آموزشی مهارتی نیست؛ هنر و تجارت نیست؛ بلکه یک عشق طبیعی و درک متقابل بین شما و فرزندانتان است. بر همین مبنا می‌توان گفت که آموختن مهارتهای رشد و پرورش کودک، از جمله مهمترین مهارتها برای فرزند آوری است.
اهمیت فرزند پروری چیست ؟
هر یک از والدین براساس شرایط و فرهنگ زندگی خود شیوه متفاوتی برای تربیت و پرورش کودکان خود به کار می گیرند. خانواده اولین جامعه ای است هر فرد در آن به دنیا می آید ، رشد و نمو می کندد و دیگر مراحل زندگی خود را در آن می گذراند. خانواده سالم مبنای یک جامعه سالم را تشکیل می‌دهند. به این ترتیب از آنجایی که تربیت والدین به طور مستقیم در پرورش کودک و ویژگی‌های شخصیتی در آینده او و همچنین جامعه نقش دارد، به کارگیری شیوه های صحیح تربیتی و فرزند پروری اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
اصلی ترین آثار فرزند پروری را می توان به صورت کلی زیر بیان کرد :
ایجاد یک رابطه مناسب میان والدین و فرزندان
مدیریت کردن والدین و نظارت داشتن بر رفتار فرزندان
بیان و انتقال ارزشها و عقاید به فرزندان
سبک های فرزند پروری
سبک ها و روش های مختلفی در تربیت فرزند وجود دارد که ویژگی های هریک با دیگری متفاوت است. به طور کلی چهار سبک برای فرزند پروری وجود دارد که به شرح زیر است :
- سبک مستبدانه
- سبک مقتدرانه
- سبک سهل گیرنده
- سبک طرد کننده
- سبک مستبدانه
در این سبک تربیتی که تقریبا در جامعه مدرن و آگاه امروزی جایگاه چندانی ندارد، والدین برتمامی امور فرزندان نظارت دارند. از ویژگی های این سبک، کنترل بالا و محبت کم است . والدینی که سبک مستبدانه را در تربیت فرزندان خود به کار می گیرند اهمیت ویژه ای برای نظم قائل هستند و اغلب احساسات و هیجانات کودک در این روش نادیده گرفته می شود. کودک در این سبک تربیتی باید قوانین را بپذیرند و مطیع دستورات و اوامر والدین خود باشند. افرادی که در این سبک رشد می یابند افرادی مطیع و با اعتماد به نفس پایین می شوند که غالبا به دلیل وابستگی به اوامر والدین از حل مسائل زندگی خود ناتوان هستند و عزت نفس کافی برای مدیریت امور خود را ندارند.
سبک مقتدرانه
از دیدگاه مشاوران ، بهترین سبک فرزندپروری سبک مقتدرانه است. این شیوه معمولا همراه با کنترل و محبت زیاد است و بنابراین از سایر روشها موفقیت آمیزتر گزارش شده است. والدینی که سبک مقتدرانه را برای تربیت فرزند خود انتخاب می کنند، با بیان روش دلیل قوانین خود از روشهای تربیتی مثبت نظیر تشویق و تنبیه نیز بهره می گیرند.
اهمیت به احساسات و سلامت روان فرزندان و همچنین شیوه های صحیح رشد کودک از اولویت های والدین در این سبک از فرزندپروری است. از ویژگی های افرادی که در این سبک پرورش می یابند نیز مسئولیت پذیری و استقلال عمل بالاست که اعتماد به نفس کافی در بیان نظرات خود دارند و غالبا در امور خود به شکل موفق تری عمل می کنند.
سبک سهل گیرانه
سبک فرزند پروری سهل گیرانه بر کنترل کودک از طریق محبت زیاد تاکید دارد. سبک سهل گیرانه امروزه در میان بسیاری از والدین رواج دارد. این سبک کاملا در مقابل سبک مستبدانه قرار دارد و مبتنی بر روابط بسیار گرم ودوستانه است. در سبک سهل گیرانه کودکان خود تصمیم گیرنده هستند و فرصت تجربه کاملا به کودک داده می شود. والدین سهل گیر نقش دوست را در ارتباط با فرزند خود دارند و محدودیت و رهنمودی برای فرزندان خود قائل نمی شوند. از آنجائی که در سبک سهل گیرانه حد و مرزی تعیین نمی شود، افرادی که با این روش تربیت می شوند در آینده با خواسته ها نامعقول و پیامدهای منفی زیادی که ناشی از آزادی بیش از اندازه است روبرو می شوند.
سبک طرد کننده
اصولا والدین طردکننده ارتباط اندکی با فرزندان خود دارند و زمان کوتاهی را با آنها می گذرانند. والدین در این سبک انتظار دارند کودک خود بزرگ شود و نیازهای کودک غالبا نادیده گرفته می شود بنابراین وجود خلا در زندگی چنین افرادی در بزرگسالی به وضوح دیده می شود. والدین در سبک طرد کننده روش تربیتی مشخص و درستی برای فرزندان خود نمی گیرند و شناخت درستی از علایق و سلیقه های کودک ندارند. سطح انتظارات نیز در این سبک تربیتی بسیار محدود است.
اصول فرزند پروری
فرزند پروری از مقوله هائی است که در حوزه علوم اجتماعی بسیار مورد توجه است. این موضوع مباحث گوناگونی را در خصوص کودک از تغذیه و سبک زندگی گرفته تا مشکلات رفتاری و روانی او را در برمی گیرد. والدین باید با شناخت کافی از قوانین پایه و اصول فرزند پروری روش هایی در اصلاح رفتار کودک بیابند که بتوانند بر تربیت فرزندان تاثیرمثبت بگذارند و در عین حال روحیه پذیرش و اصلاح خطاهای خود را نیز داشته باشند. این اصول شامل مهارتهای تنبیه و پاداش، تکنیک زمان تنها، عدم تایید رفتار، جریمه رفتاری و … است.
اولین و مهمترین اصل فرزند پروری تعامل مثبت و جلب اعتماد کودک است چراکه والدین تنها به این نحو می تواند مهارتهای فرزند پروری را به کار بگیرد.
از دیگر اصول فرزند پروری تقویت مهارت های فرزند و پرورش استقلال کودک است. قطعا به عنوان والدین آگاه بر این موضوع اشراف دارید که ایجاد محدودیت و وابستگی در کودکان علاوه بر آسیب های روانی ، اعتماد به نفس کودک را در بزرگسالی تحت تاثیر خواهد داشت.
احترام و ثابت قدم بودن در شیوه رفتار با کودک نیز از دیگر اصول فرزند پروری است. ثبات و تعادل درحفظ قوانین تنبیه و تشویق در زمانهای لازم و همچنین رفتار با احترام در مقابل جمع الگوی صحیح رفتاری برای کودک پدید می آید و عزت نفس او را تقویت می کند.
یکی دیگر از مهمترین اصول فرزند پروری ، وفادار بودن به قولی است که به فرزند خود می دهید. به یاد داشته باشید کودکان در حال شناخت جهان اطراف خود هستند و ذهنی پویا و فعال دارند. عمل نکردن به قولی که به کودک داده شده است در ذهن او نقش روشنی به جای می گذارد و به راحتی اعتماد او را از بین می برد.
به یاد داشته باشید مشارکت در فعالیت های کودک نیز موجب بهبود تعامل و ایجاد ارتباط مثبت میان والدین و فرزند می شود. بنابراین بهتر است در جدول برنامه والدین زمان کافی برای افزودن فعالیت مشترک در طول روز در نظر گرفته شود و در زمان مورد نظر والدین کاملا از نظر روحی و جسمی خود را در تعامل با کودک قرار دهند.